بررسی وثاقت ابوجمیله مفضّل بن صالح

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

استادیار گروه حقوق اسلامی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

چکیده

ابوجمیله مفضّل بن صالح، از راویان برجسته‌ای است که روایات بسیاری از وی در کتب روایی شیعه گزارش شده و از راویان کثیرالحدیث به حساب می‌آید و در کتب رجالی از اصحاب امام صادق و امام کاظم(ع) معرفی شده است. نظرات درباره وثاقت و یا ضعف وی مختلف است. اغلب بزرگان با استناد به عبارات نجاشی، ابن‌غضائری، علامه حلّی و ابن‌داود حلّی، او را تضعیف نموده‌اند تا جایی که عدم وثاقتش نزد علما شهرت یافته است. در مقابل، برخی علما قائل به وثاقت وی هستند. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی به طرح دیدگاه‌های موجود درباره مسئله حاضر پرداخته و نگارنده با بررسی نظرات مختلف و ادله قائلان هریک از اقوال، با استفاده از روش تضارب آراء به نقد و بررسی هریک از دلایل اقدام کرده است و ادله قائلان به تضعیف مفضّل بن صالح را تمام ندانسته است و با استناد به برخی از توثیقات عامه، نظیر کثرت نقل روایت اجلّاء و روایت مشایخ ثلاثه که جز از ثقات روایت نمی‌کنند، وثاقت وی را ثابت دانسته است. لذا به نظر نگارنده، مفضّل بن صالح ثقه و امامی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Checking the Reliability of Abu Jamilah Mofadal Bin Saleh

نویسنده [English]

  • Saleh Montazeri
Assistant professor, Department of Islamic Law, University of Judicial Sciences & Administrative Services
چکیده [English]

Abu Jamilah Mufadal bin Saleh is one of the prominent narrators, many of his narrations have been reported in Shia narrative books, and he is considered as One of the narrators who narrated many hadiths, and he has been introduced in the books of Rijal as one of the companions of Imam Sadiq and Imam Kazim(as). Opinions about his reliability or weakness are different. Most of the scholars have weakened him by citing the statements of Najashi, Ibn Ghazaeri, Allameh Helli and Ibn Dawud Helli to the extent that his Unreliability has become known among the scholars. On the other hand, some scholars believe in his reliability. This research is based on the descriptive-analytical method, and the author has examined the different opinions and arguments of each of the sayings, using the method of conflicting opinions, to criticize and examine each of the reasons, And did not consider the arguments of those who said to weaken Mufadzal bin Saleh to be complete and based on some popular confirmations, such as too much repetition of Ajalla narration and the narration of Mashayekh al-Thalathah, who do not narrate except from the reliable persons, he considered his reliability as established. Hence, in the author's opinion, Mufadal bin Saleh is reliable and Imami (Shia).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abu Jamilah
  • Mofadal bin Saleh
  • Reliability

مراجع

  1. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، 1403 ق.
  2. ابن‌داود حلّی، تقی‌الدین حسن بن علی، کتاب الرجال، تهران، دانشگاه تهران، 1383 ق.
  3. ابن‌شهرآشوب سروی مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب‰، نجف اشرف، المطبعة الحیدریه، 1376 ق.
  4. ابن‌طاووس حلّی، رضی‌الدین ابوالقاسم سیدعلی بن موسی بن جعفر، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیله، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1406 ق.
  5. ابن‌غضائری، ابوالحسین احمد بن حسین بن عبیداللّٰه بن ابراهیم واسطی بغدادی، الرجال (کتاب الضعفاء)، تحقیق سیدمحمدرضا حسینی جلالی، قم، دار الحدیث، 1422 ق.
  6. ابن‌فهد حلّی، جمال‌الدین ابوالعباس احمد بن شمس‌الدین محمد، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
  7. ابن‌قولویه قمی، ابوالقاسم جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف اشرف، دار المرتضویه، 1398 ق.
  8. اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
  9. ایروانی، محمدباقر، دروس تمهیدیة فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری، قم، راهیاب: نرم‌افزار جامع فقه اهل‌بیتŒ، مؤسسه نرم‌افزاری علوم اسلامی نور، 1427 ق.
  10. ایروانی، محمدباقر، دروس تمهیدیة فی القواعد الرجالیه، قم، ذوی‌القربی، 1437 ق.
  11. برقی، ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد، رجال البرقی ـ الطبقات، قم، قیّوم، 1419 ق.
  12. تبریزی، جواد بن علی، ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب، چاپ سوم، قم، اسماعیلیان، 1416 ق.
  13. تبریزی، جواد بن علی، تنقیح مبانی العروة (کتاب الطهاره)، قم، دار الصدیقة الشهیده…، 1426 ق.
  14. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1424 ق.
  15. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1402 ق.
  16. حائری یزدی، مرتضی بن عبدالکریم، شرح العروة الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1426 ق.
  17. حائری یزدی، مرتضی بن عبدالکریم، کتاب الخمس، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1418 ق.
  18. حرّ عاملی، محمد بن حسن، الرجال، قم، دار الحدیث، 1427 ق.
  19. حرّ عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل فی علماء جبل عامل، نجف اشرف، مطبعة الآداب، بی‌تا.
  20. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1409ق.
  21. حسینی تفرشی، سیدمصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، مؤسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1418 ق.
  22. حسینی حائری، سیدکاظم، اساس الحکومة الاسلامیة (دراسة استدلالیة مقارنة بین الدیمقراطیة و الشوری و ولایة الفقیه)، بیروت، مطبعة النیل، 1399 ق.
  23. حسینی حائری، سیدکاظم، القضاء فی الفقه الاسلامی، قم، مجمع اندیشه اسلامی، 1415 ق.
  24. حسینی خامنه‌ای، سیدعلی بن جواد، «درس خارج فقه»، تهران، راهیاب: جزوات درس خارج فقه دفتر معظم‌له و درس خارج فقه معظم‌له در پیام‌رسان ایتا و تقریرات مخطوط صالح منتظری، «قصاص»، 1380ش.؛ «مکاسب محرمه»، 1392 ش.؛ «نماز مسافر»، 1395 و 1397 ش.؛ «نماز جماعت»، 1398 ش.
  25. حسینی خامنه‌ای، سیدعلی بن جواد، غناء و موسیقی (درسنامه غناء و موسیقی)، متن درس خارج فقه در موضوع غناء و موسیقی، چاپ دوم، تهران، فقه روز وابسته به انتشارات انقلاب اسلامی، 1398 ش.
  26. حسینی روحانی، سیدمحمدصادق، فقه الصادق‰، قم، راهیاب: نرم‌افزار جامع فقه اهل بیتŒ، مؤسسه نرم‌افزاری علوم اسلامی نور، 1412 ق.
  27. حسینی سیستانی، سیدعلی، قاعدة لا ضرر و لا ضرار، قم، دفتر معظم‌له، 1414 ق.
  28. داوری، مسلم، اصول علم الرجال بین النظریة و التطبیق، تقریر محمدعلی صالح معلّم، قم، مؤسسة المحبین، 1426 ق.
  29. سبحانی، جعفر، الخمس فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم، مؤسسه امام صادق‰، 1420 ق. (الف)
  30. سبحانی، جعفر، الصوم فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم، مؤسسه امام صادق‰، 1420 ق. (ب)
  31. سبحانی، جعفر، ترجمه کلیات علم الرجال، ترجمه علی‌اکبر روحی و مسلم قلی‌پور گیلانی، قم، قدس، 1389 ش.
  32. سبحانی، جعفر، «درس خارج فقه دیات»، قم، راهیاب: وبگاه مدرسه فقاهت، 1396 ش.
  33. سبحانی، جعفر، ضیاء الناظر فی احکام صلاة المسافر، قم، مؤسسه امام صادق‰، 1418 ق.
  34. سلطانی، مسعود، یادداشت‌های تاریخی و دینی، راهیاب: کانال تلگرامی شیعه‌پژوهی، 1400 ش.
  35. سند بحرانی، محمد، بحوث فی مبانی علم الرجال، تقریر محمدصالح تبریزی، چاپ دوم، قم، مدین، 1429 ق.
  36. سیفی مازندرانی، علی‌اکبر، دلیل تحریر الوسیلة (الخمس)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1417 ق.
  37. شبیری زنجانی، سیدمحمدجواد، «در حاشیه دو مقاله»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال هشتم، شماره 48، بهمن و اسفند 1376 ش.
  38. شبیری زنجانی، سیدمحمدجواد، «درس خارج اصول»، قم، راهیاب: وبگاه مدرسه فقاهت، 1396 ش.
  39. شبیری زنجانی، سیدموسی، «درس خارج اصول»، قم، راهیاب: وبگاه مدرسه فقاهت، 1395 ش.
  40. شبیری زنجانی، سیدموسی، «درس خارج رجال»، اصفهان، نشر دیجیتالی مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه، 1362ـ1363 ش.
  41. شبیری زنجانی، سیدموسی، «درس خارج فقه»، قم، راهیاب: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر معظم‌له، 1393 ش.
  42. شبیری زنجانی، سیدموسی، جرعه‌ای از دریا، کانال زبدة الفوائد برای نشر مبانی حدیثی و رجالی، بی‌تا.
  43. شبیری زنجانی، سیدموسی، کتاب نکاح، تقریرات درس خارج فقه، قم، رای‌پرداز، 1419 ق.
  44. شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.
  45. صدر، سیدمحمدباقر، بحوث فی شرح العروة الوثقی، قم، مجمع الشهید آیةاللّٰه الصدر العلمی، 1408 ق.
  46. طباطبایی حکیم، سیدمحمدسعید، مصباح المنهاج (کتاب الصوم)، قم، دار الهلال، 1425 ق.
  47. طباطبایی قمی، سیدتقی، مبانی منهاج الصالحین، قم، محلاتی، 1430 ق.
  48. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الرجال، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1413 ق.
  49. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، العُدّة فی اصول الفقه، تحقیق محمدرضا انصاری قمی، قم، ستاره، 1417 ق.
  50. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الفهرست، نجف اشرف، المکتبة الرضویه، بی‌تا.
  51. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  52. عاملی جزینی (شهید اول)، شمس‌الدین محمد بن جمال‌الدین مکی، ذکری الشیعة فی احکام الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1419 ق.
  53. علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، خلاصة الاقوال فی معرفة احوال الرجال، قم، راهیاب: نرم‌افزار درایةالنور، مؤسسه نرم‌افزاری علوم اسلامی نور، بی‌تا.
  54. علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، نهایة الوصول الی علم الاصول، قم، مٶسسه امام صادق‰، 1425 ق.
  55. علامه فانی اصفهانی، سیدعلی، بحوث فی فقه الرجال، تقریر سیدعلی‌حسین مکی عاملی، قم، چاپخانه مهر، 1420 ق.
  56. فاضل آبی، زین‌الدین حسن بن ابی‌طالب یوسفی، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، چاپ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
  57. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، راهیاب: نرم‌افزار جامع‌الاحادیث، مؤسسه نرم‌افزاری علوم اسلامی نور، 1404 ق.
  58. کرکی عاملی (محقق ثانی)، علی بن حسین بن عبدالعالی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1414 ق.
  59. کشّی، ابوعمرو محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، قم، راهیاب: نرم‌افزار درایةالنور، مؤسسه نرم‌افزاری علوم اسلامی نور، بی‌تا.
  60. گرامی قمی، محمدعلی، «درس خارج رجال» (تقریرات جلسه 23)، قم، راهیاب: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر معظم‌له، 1394 ش.
  61. گلی شیردار، محمدحسن، تحریر قاعده در خمس، تهران، دانشگاه عدالت، 1396 ش.
  62. لاری، سید عبدالحسین، التعلیقة علی ریاض المسائل، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1418 ق.
  63. مازندرانی حائری، ابوعلی محمد بن اسماعیل، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم، مؤسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1416 ق.
  64. مازندرانی خواجویی، محمداسماعیل بن حسین بن محمدرضا، الفوائد الرجالیه، تحقیق سیدمهدی رجایی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1413 ق.
  65. مجلسی اول، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، کوشانبور، 1406 ق.
  66. مجلسی دوم، محمدباقر بن محمدتقی، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپ دوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1404 ق.
  67. محقق حلّی، نجم‌الدین ابوالقاسم جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسة سیدالشهداء‰، 1407 ق.
  68. محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمؤمن، ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، قم، مؤسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1427 ق.
  69. محمدی ری‌شهری، محمد، «درس خارج فقه»، تهران، راهیاب: وبگاه مدرسه فقاهت و پایگاه اطلاع‌رسانی معظم‌له، 1394 و 1398 ش.
  70. مدرسی یزدی، سیدعباس، نموذج فی الفقه الجعفری، قم، کتابفروشی داوری، 1410 ق.
  71. مدنی کاشانی، رضا، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.
  72. مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهة (کتاب الخمس و الانفال)، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب‰، 1416 ق.
  73. موحد ابطحی، سیدمحمدعلی، تهذیب المقال فی تنقیح کتاب الرجال، قم، فرزند مٶلف (سیدمحمد)، 1417 ق.
  74. موسوی خمینی، سیدروح‌اللّٰه، کتاب الطهاره، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421 ق.
  75. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، تقریر میرزاعلی تبریزی غروی، قم، لطفی، 1418 ق.
  76. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، المستند فی شرح العروة الوثقی (الخمس)، قم، راهیاب: نرم‌افزار جامع فقه اهل بیتŒ، مؤسسه نرم‌افزاری علوم اسلامی نور، بی‌تا.
  77. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، فقه الشیعة (کتاب الطهاره)، تقریر سیدمحمدمهدی موسوی خلخالی، قم، آفاق، 1418 ق.
  78. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مبانی العروة الوثقی، تقریر محمدتقی خویی، قم، مدرسه دار العلم ـ لطفی، 1409 ق.
  79. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، دفتر معظم‌له، 1409 ق.
  80. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، موسوعة الامام الخوئی، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، 1418 ق.
  81. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، موسوعة الامام الخوئی (مبانی تکملة المنهاج)، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، راهیاب: نرم‌افزار جامع فقه اهل بیتŒ، مؤسسه نرم‌افزاری علوم اسلامی نور، 1422 ق.
  82. مهدوی، حسن، سهل بن زیاد در آئینه علم رجال، قم، مرکز فقهی ائمه اطهارŒ، 1391 ش.
  83. نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی بن احمد بن عباس، فهرست اسماء مصنفی الشیعة (رجال النجاشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416 ق.
  84. نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی، خاتمة المستدرک، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1417 ق.
  85. وحید بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل، تعلیقة علی منهج المقال، نسخه خطی، کاتب: محمدحسن بن محمدمعصوم قزوینی، 1190 ق.
  86. هاشمی، سیدهاشم، اضواء علی علمی الدرایة و الرجال، قم، دار التفسیر، 1429 ق.
  87. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، «درس خارج فقه کتاب الزکاة»، قم، راهیاب: پایگاه اطلاع‌رسانی معظم‌له، 1388 ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار