واکاوی ادبی و نقد ترجمه‌های گزارۀ «أَیقَظْتَنِی لِمَحَبَّتِک» در مناجات شعبانیه

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

2 استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

چکیده

مناجات شعبانیه از دعاهای مورد توجه همۀ امامان معصوم(ع) بوده که وجود آموزه‌های متعدد توحیدی و عرفانی در آن، نظر اهل معرفت را به خود جلب کرده است. از جملۀ این آموزه‌ها، «محبت خدا و بندگان» است که از عباراتی مانند «أَیقَظْتَنِی لِمَحَبَّتِک» به دست می‌آید. مبتنی بر اصول و قواعد فهم متون و ارتکاز ذهنی مخاطب، احتمال‌های متعدد در ترجمۀ این عبارت وجود دارد که بر اساس آن، شارحان و مترجمان، هر کدام این عبارت را به گونه‌ای معنا کرده‌اند. این اختلاف نظر ناشی از تعدد معانی حرف «لام»، وجود احتمال‌های متفاوت در ساختار صرفی_ معناییِ «مَحَبَّة» و وجود دو احتمال در نوع اضافۀ مصدر به مضاف‌الیهِ خود در ترکیب «مَحَبَّتِک» است. برداشت‌های متعدد مترجمان و شارحان از این عبارت ما را بر آن داشت تا با فهم روشمند و با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی احتمال‌های مربوط بپردازیم. نتیجۀ نهایی بر تعلیلی بودن حرف «لام» و اضافه به مفعول بودنِ ترکیب «محبتک»، معنای «مرا برای محبت ورزیدن به خودت بیدار کردی» را برای عبارت «أَیقَظْتَنِی لِمَحَبَّتِک» به دست می‌دهد که مبتنی بر آن، نقد و بررسی ترجمه‌های موجود از این عبارت صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Literary Analysis and Critique of the Translations of the Phrase “أَیقَظْتَنِی لِمَحَبَّتِک Aiqaztani li-Mahabbatik” in the Sha‘baniyya Supplication

نویسندگان [English]

  • Ali Khayyat 1
  • Seyed Ali Sajjadizadeh 2
  • Saleh Vazirizadeh 3
1 Corresponding Author, Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
2 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
3 PhD Student in Quranic and Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The Sha‘baniyya Supplication is among the prayers highly regarded by all the infallible Imams (pbut), and its numerous monotheistic and mystical teachings have attracted the attention of scholars of gnosis. Among these teachings is “the love between God and His servants,” which is reflected in phrases such as “Aiqaztani li-Mahabbatik.” Based on the principles and rules of textual understanding and the mental presuppositions of the audience, there are multiple possibilities for translating this phrase. Accordingly, commentators and translators have each interpreted this phrase differently. This divergence of opinion arises from the multiple meanings of the preposition “li-”, the various semantic and morphological possibilities of “mahabbah,” and the two possible types of genitive construction in “mahabbatik.” The diverse interpretations by translators and commentators prompted us to systematically examine these possibilities using a descriptive-analytical method. The final result, based on the causal meaning of the preposition “li-” and the objective genitive construction in “mahabbatik,” yields the meaning: “You awakened me so that I may love You” for the phrase “Aiqaztani li-Mahabbatika.” Based on this, existing translations of this phrase are critiqued and reviewed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Love
  • Divine Love
  • Sha‘baniyya Supplication
  • أَیقَظْتَنِی لِمَحَبَّتِک (Aiqaztani li-Mahabbatik)
  • Translation

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. الصحیفة السجادیه. (1376ش). قم: دفتر نشر الهادى‏.
  3. ابن طاووس، على بن موسى. (1399ش). الإقبال بالأعمال الحسنه، (مترجم: محمد روحی). قم: سماء قلم.
  4. ابن‌بابویه، محمد بن على. ‏(1376ش). الأمالی، تهران: کتابچى‏.
  5. ابن‌بابویه، محمد بن على. ‏‏(1398ق‏). التوحید، قم: جامعۀ مدرسین.
  6. ابن‌طاووس، على بن موسى. (1376ش). ‏الإقبال بالأعمال الحسنه.‏ قم: دفتر تبلیغات اسلامى ‏.
  7. ابن‌طاووس، على بن موسى‏، (1411ق). مهج الدعوات و منهج العبادات.‏ قم: دار الذخائر.
  8. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414 ق). لسان العرب.‏ بیروت: دار الفکر‏.
  9. ابن‌هشام انصاری. ( 1404ق). مغنى اللبیب. قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
  10. انصاریان، حسین. https://erfan.ir
  11. بدیع یعقوب، إمیل. (1988م). موسوعه النحو و الصرف و الإعراب. بیروت: دار العلم للملایین.
  12. تحریری، محمدباقر. (1398ش). نجوای عارفانه (شرح مناجات شعبانیه). قم: بوستان کتاب.
  13. جوهرى، اسماعیل بن حماد‌. (1410ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دار العلم.
  14. خسروی، محمدعلی. (1396ش). مناجات شعبانیه. تهران: فرهنگسرای میردشتی.
  15. خمینی، سید روح‌الله. (1375ش). تفسیر سورۀ حمد. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)‏.
  16. خمینی، سید روح‌الله. (1379ش). صحیفۀ انقلاب اسلامی. وصیتنامۀ سیاسی الهی امام خمینی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی قدر ولایت.
  17. خمینی، سید روح‌الله. (1380ش). شرح چهل حدیث (اربعین حدیث). قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)‏.
  18. خمینی، سید روح‌الله. (1389ش). صحیفه امام. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)‏.
  19. دهخدا، علی‌اکبر. (1377ش). لغتنامه. تهران: روزنه (مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران).
  20. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار الشامیة‏.
  21. سعادت‌پرور، على. (1382‌ش). جمال آفتاب و آفتاب هر نظر (شرحى بر دیوان حافظ). تهران: احیاء کتاب.
  22. سماهیجى، عبدالله بن صالح. (1396ق). الصحیفة العلویة و التحفة المرتضویة، (ترجمۀ رسولى محلاتى)‏. تهران: انتشارات اسلامى‏‏.
  23. شفیعی، حسین. (پاییز 1376). مناجات شعبانیه و سند آن. پیام حوزه، شماره 15.
  24. صفایی، غلامعلی. (1387ش). ترجمه و شرح مغنی الأدیب. قم: نشر قدس.
  25. طاهری، سید محمود. (1386ش). شرح مناجات شعبانیه. ارمغان، شماره 2، (ویژه‌نامه شعبان)، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
  26. طباطبائی، سیدمحمدرضا. (1391ش). صرف ساده. قم: دار العلم.
  27. علیزاده، مهدى. (1389ش). اخلاق اسلامى مبانى و مفاهیم. قم: ‌دفتر نشر معارف.
  28. غزالی، محمد. (بی‌تا). إحیاء علوم الدین. بی‌جا: دار الکتاب العربی.
  29. فراهیدی، خلیل بن احمد. (بی‌تا). کتاب العین. بی‌جا: دار ومکتبة الهلال.
  30. فقیهى، سید احمد. (آبان 1385ش). تربیت اخلاقى از منظر قرآن. نشریۀ معرفت، مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، (107).
  31. فیومی، احمد بن محمد. (1414ق‏). المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر. قم:‏ دار الهجرة.
  32. فیروزآبادی، مجدالدین. (1426ق). القاموس المحیط. بیروت: مؤسسة الرسالة.
  33. فیض کاشانى، محمد بن شاه‌مرتضى. ‌(1417ق). المحجة البیضاء. قم‌: مؤسسة النشر الاسلامی‌.
  34. قاسمی، محمدحسن. (1392ش). الکافی فی المفردات. مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
  35. قطب‌الدین راوندى، سعید بن هبة‌الله. (1407ق). الدعوات (سلوة الحزین). قم: مدرسۀ امام مهدى(عج)‏.
  36. قمی، شیخ عباس. (1385ش). کلیات مفاتیح الجنان، (ترجمه: مهدی الهی قمشه‌ای). قم: آئین دانش.
  37. قمی، شیخ عباس. (1394ش). مفاتیح الجنان، (مترجم: حمیدرضا شیخی). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  38. قمی، شیخ عباس. (1399ش). کلیات مفاتیح الجنان، (ترجمه: سید احمد طیبی). قم: بوستان کتاب.
  39. قمی، شیخ عباس. (1400ش). کلیات مفاتیح الجنان، (ترجمه: مهدی الهی قمشه‌ای، چاپ دوم). تهران: پیام عدالت.
  40. قمی، شیخ عباس. (1401ش). کلیات مفاتیح الجنان، (مترجم: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی). مشهد: به‌نشر.
  41. قمی، شیخ عباس. (1401ش). مفاتیح الجنان، (مترجم: رضا مرندی). قم: کتاب جمکران.
  42. قمی، شیخ عباس. (1402ش). کلیات مفاتیح الجنان، (مترجم: محمدباقر کمره‌ای). مشهد: به‌نشر.
  43. کشمیری، عبدالرسول. (1392ش). صرف کاربردی. مشهد مقدس: مؤسسۀ مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.
  44. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیة‏.
  45. کراجکى، محمد بن على. (1410 ق). کنز الفوائد.‏ قم: دار الذخائر‏.
  46. لیثى واسطى، على بن محمد. (1376ش). عیون الحکم و المواعظ. قم، دار الحدیث‏‏.
  47. مجلسى، محمدباقر. (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏‏.
  48. مجلسى، محمدباقر. (1423ق). زاد المعاد - مفتاح الجنان.‏ بیروت: موسسة الأعلمی للمطبوعات‏‏.
  49. محمدی ری‌شهری، محمد. (1389ش). دانش‌نامۀ امیرالمؤمنین(ع) بر پایۀ قرآن، حدیث و تاریخ. قم: دار الحدیث.
  50. محمدی ری‌شهری، محمد. (1389ش). میزان الحکمه. قم: دار الحدیث.
  51. محمدی ری‌شهری، محمد. (1421ق‏). المحبة فی الکتاب و السنة. بیروت: دار الحدیث.
  52. محمدى گیلانى، محمد. (1373ش). شرح مناجات شعبانیه. تهران‌: نشر سایه‌.
  53. ‌مصباح یزدی، محمدتقی. (1390ش). «پ». پند جاوید (شرح وصیت امیرالمؤمنین على(ع) به فرزندش امام حسن مجتبى(ع)). قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  54. ‌مصباح یزدی، محمدتقی. (1390ش). «د». در جستجوی عرفان اسلامی. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  55. ‌مصباح یزدی، محمدتقی. (1390ش). «س». سجاده‌های سلوک. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  56. ‌مصباح یزدی، محمدتقی. (1392ش). شکوه نجوا (شرحی بر مناجات شعبانیه و مناجات المریدین). قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  57. ‌مصباح یزدی، محمدتقی. (1394ش). آموزش فلسفه. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  58. مصطفوی، حسن. (1368ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
  59. ‏مطهری، مرتضی. (1389ش). مجموعه آثار. بی‌جا، انتشارات صدرا.
  60. معین، محمد. (1362ش). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
  61. مکارم شیرازى، ناصر. (1385ش). اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (خطبۀ متقین). قم: نسل جوان‌.
  62. مکارم شیرازى، ناصر. (1387ش). کلیات مفاتیح نوین. قم: انتشارات امام علی ‌بن ابی‌طالب(ع).
  63. موحد ابطحی اصفهانی، سید محمدباقر. (۱۳۷۱ش). الصحیفة السجادیة الجامعة. قم: مؤسسة الإمام المهدی(ع).
  64. موحد ابطحی اصفهانی، سید محمدباقر. (۱۴۱۸ق). الصحیفة العلویة الجامعه. قم: مؤسسه الإمام المهدی(عج).
  65. موحد ابطحی اصفهانی، سید محمدباقر. (1427ق). الصحیفة الحسنیة الجامعه. قم: مؤسسة الإمام المهدی(عج).
  66. واعظ‌زاده‌ خراسانى، محمد. (1388ش). المعجم فى فقه لغة القرآن و سر بلاغته. مشهد‏: بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى‏‏.
  67. وحید بهبهانی، محمدباقر. (1404ق). الفوائد الرجالیة (چاپ‌شده با رجال الخاقانی). قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
  68. ورام بن ابی فراس، مسعود بن عیسى‏، (1410ق). مجموعة ورّام.‏ قم: مکتبة فقیه‏.
آموزه‌های حدیثی
دوره 7، شماره 14
دی 1402
صفحه 79-102

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار