نقد مقالۀ «روایات جهنمی بودن اکثر زنان در ترازوی نقد»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد سطوح عالی فقه و اصول حوزه؛ دانش‌آموختۀ دکتری مدرسی معارف اسلامی (مبانی نظری اسلام)، دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

مقالۀ «روایات جهنمی بودن اکثر زنان در ترازوی نقد» در نشریۀ آموزه‌های حدیثیِ دانشگاه علوم اسلامی رضوی (دورۀ 2، شمارۀ 3) چاپ شده است. نویسندگان مقالۀ مذکور کوشیده‌اند تا با بررسی سندی و صدوری این‌گونه روایات، به شبهه‌ای اعتقادی نسبت به موضع‌گیری اسلام در مورد زنان پاسخ دهند که بنابر آن، با توجه به روایات منابع اسلامی، زنان اکثریت اهل جهنم را تشکیل می‌دهند. با تقدیر از نویسندگان این مقاله به دلیل انتخاب موضوع و هدف غایی آنان، باید گفت بر مقالۀ مذکور پنج نقد روشی و شش نقد محتوایی وارد است. نقدهای روشی عبارت‌اند از نقصان مقدمه، عدم استقصای روایات، بی‌دقتی در اسناددهی به دلیل خلط بین منابع حدیثی و عدم ذکر منبع، ترجمۀ نادرست، توضیحات ناکافی به دلیل اجمال در توضیح قراین روایی، و اجمال در بیان تعلیل بعد از امر. برخی نقدهای محتوایی مربوط به بحث سندی است که عبارت‌اند از تشکیک در وثاقت حسن بن محبوب، تضعیف محمد بن سنان و عدم توجه به جهالت عمرو بن مسلم، تناقض‌گویی دربارۀ بطائنی. نقدهای محتوایی مربوط به بحث دلالی نیز عبارت‌اند از نادرستی برداشت معنایی، عدم ترسیم تعارض روایات و بی‌توجهی به روایت فقیه.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critique of the Article "A Critical Evaluation of Hadiths Claiming Most Women Will Go to Hell"

نویسنده [English]

  • Abolfazl Tawassoli-zadeh
Senior instructor in Islamic Jurisprudence and Legal theory; Ph.D. in Islamic Knowledge Teacher Training (Theoretical Foundations of Islam), Qom University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The article titled "A Critical Evaluation of Hadiths Claiming Most Women Will Go to Hell" was published in Volume 2, Issue 3 of the Hadith Teachings Journal, which is published by the Razavi University of Islamic Sciences. The authors endeavour to tackle a theological concern regarding the perception of women in Islam, which arises from Hadiths asserting that women are predominantly represented among the inhabitants of hellfire. Their approach involves a thorough examination of the isnāds (chains of transmission) and matns (texts) associated with these Hadiths. While the authors' selection of topic and their overarching objective are commendable, the article is subject to five methodological critiques and six content-related critiques. The methodological critiques encompass: an inadequate introduction, a failure to comprehensively address all pertinent Hadiths, inaccuracies in referencing due to the conflation of various Hadith sources and the omission of source citations, erroneous translations, lack of depth in the narrative evidence provided and clack of clarity in stating the justification after the command. Content-related critiques include issues with the discussion of isnads, such as questioning the credibility of Ḥasan ibn Maḥbūb, diminishing the status of Muḥammad ibn Sinān, neglecting the anonymity of ‘Amr ibn Muslim in biographical literature, and inconsistencies regarding the situation of al-Baṭā’inī. Furthermore, critiques related to semantic analysis highlight incorrect interpretations, a failure to identify contradictions among Hadiths, and a neglect of the Hadith found in the book of man lā yaḥḍuruhu al-faqīh.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hell
  • women
  • reconciling between Hadiths
  • isnad reliability
  • transmissional reliability
  1. ابن‌داود، حسن بن علی. (1342ش). کتاب الرجال (ابن داود). تهران: دانشگاه تهران.
  2. ابن‌هشام، عبد الله بن یوسف‏. (بی‌تا). مغنی اللبیب‏. قم: کتابخانۀ آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی(ره)،
  3. اعرجى کاظمى، محسن بن حسن‏. (1415ق‏). عدة الرجال. قم: اسماعیلیان‏.
  4. آمدى، عبدالواحد بن محمد. (1410ق). غرر الحکم ودرر الکلم‏‏. قم: دار الکتاب الإسلامی.
  5. تفتازانى، مسعود بن عمر. (بی‌تا). کتاب المطول وبهامشه حاشیة السید میرشریف. قم: مکتبة الداوری‏.
  6. جوادی آملی، عبدالله. (1390ش). تفسیر تسنیم. (سرویراستار: علی اسلامی). قم: اسراء.
  7. حسینی زیدی، سید ابوالقاسم؛ کبیری راد، محسن؛ یاربی، احسان. (1397)، روایات جهنمی بودن اکثر زنان در ترازوی نقد. آموزه‌های حدیثی، 2(3)، 91-108.
  8. حلی، حسن بن یوسف. (بی‌‌تا). خلاصة الأقوال. (تحقیق جواد قیومی اصفهانی). بی‌جا: نشر فقاهت.
  9. خویی، ابوالقاسم. (١٤١ق). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة. بی‌جا: بی‌نا.
  10. ساعدی، حسین. (1426ق). الضعفاء من رجال الحدیث. قم: دار الحدیث.
  11. سبکى، على بن عبدالکافى‏. (بی‌تا). عروس الأفراح فی شرح تلخیص المفتاح‏. (تحقیق عبدالحمید هنداوى) بیروت: المکتبة العصریه.
  12. شبیری زنجانی، محمدجواد. (١٤٢٩ق). توضیح الأسناد المشکلة فی الکتب الأربعه (أسناد الکافی). قم: سازمان اوقاف و امور خیریه.
  13. شوشترى، محمدتقى‏. (1410ق‏). قاموس الرجال. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  14. شیرازى، صدرالدین محمد بن ابراهیم‏. (1383ش). شرح أصول الکافی. (تصحیح محمد خواجوى). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
  15. صدوق، محمد بن على (شیخ صدوق). (١٤١٣ق). من لا یحضره الفقیه. (تصحیح و تحقیق علی‌اکبر غفارى). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  16. طوسی، محمد بن حسن. (١٣٧٣ش). رجال الطوسی. (تحقیق جواد قیومی اصفهانی). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  17. طوسی، محمد بن حسن. (١٤٢٠ق). فهرست کتب الشیعة وأصولهم وأسماء المصنفین وأصحاب الأصول. (تحقیق عبدالعزیز طباطبایی). قم: مکتبة المحقق الطباطبایی.
  18. علیارى تبریزى، على بن عبدالله‏. (1412ق). بهجة الآمال فی شرح زبدة المقال‏. (تصحیح جعفر حائرى و هدایت‌الله مسترحمى). تهران: بنیاد فرهنگ اسلامى کوشانپور.
  19. کشی، محمد بن عمر. (١٤٠٤ق). اختیار معرفة الرجال (رجال کشی)، (تحقیق مهدی رجایی). قم: مؤسسة آل البیت(ع).
  20. کلینی، محمد بن یعقوب. (١٤٠٧ق). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  21. مامقانی، عبداالله. (بی‌تا). تنقیح المقال فى علم الرجال، (قطع رحلی، ج3). بی‌جا: بی‌نا.
  22. مجلسی، محمدباقر. (١٤٢٠ق). الوجیزه فى الرجال. (تصحیح و تحقیق محمدکاظم رحمان‌ستایش). تهران: همایش بزرگداشت علامه مجلسی.
  23. مجلسى، محمدتقى‏. (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، (چاپ قدیم، تحقیق حسین موسوى کرمانى و علی‌پناه اشتهاردى). قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
  24. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی. (1389ش). فرهنگ‌نامۀ اصول فقه، (ج1). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  25. مرکز فرهنگ و معارف قرآن‏. (1382ش). دایرة‌المعارف قرآن کریم. قم: بوستان کتاب.
  26. نجاشی، احمد بن علی. (١٣٦٥ش). رجال النجاشی، (تحقیق موسی شبیری زنجانی). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.