دانشیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
شناخت منابع دینی جهت دریافت دیدگاه صحیح دینی نیازمند دقت ویژه‌ای است. در این میان درک صحیح کلام نبوی پس از قرآن کریم اهمیت خاصی دارد. برخی از تعابیر از قول پیامبر اعظم مطرح می‌شود، در حالی که صدور آن از ایشان در هاله‌ای از ابهام است. از جملۀ آن گفتارها جمله "الشَّریعَةُ اَقْوَالی و الطَّریقَةُ أفعالی و الحقیقَةُ أحوَالِی" است که در میان محدثین و عرفای متأخر سید حیدر آملی عارف قرن هشتم شهرت یافته است. با بررسی سند روایت و تحلیل محتوای آن به همراه سیر تاریخی حدیث در آثار عرفانی می‌یابیم که این کلام از تعابیر عرفا است، نه از پیامبر اسلام. و عزیز الدین نسفی برای اولین بار این کلام را از قول پیامبر مطرح کرده است. بعد از او سید حیدر آملی آن را به پیامبر نسبت داده و به طور گسترده در آثارش آورده است. در حالی که اصطلاحات شریعت، طریقت و حقیقت قرنها پس از رحلت پیامبر عظیم الشأن در میان مسلمین رایج گردیده است.
)