ORIGINAL_ARTICLE
ناکارآمدی تقسیم رباعی احادیث با توجه به کاستیهای منابع رجالی
سنت به عنوان گستردهترین منبع دینشناخت، که جزئیات و تفاصیل آموزههای دینی را در اختیار ما گذاشته است، جز در مواردی نادر از طریق اخبار آحاد به دست ما رسیده است و برای دستیابی به اطمینان صدور آنها از معصوم، میبایست به نشانههایی تکیه کرد. در تقسیم رباعی احادیث که توسط سید بن طاوس و علامۀ حلی در سدۀ هفتم پیشنهاد شد، همۀ نشانهها به سند احاله شده و در نتیجه، کار ارزشگذاری آنها عملاً بر دوش منابع رجال نهاده شد. از سوی دیگر، منابع رجالی با کاستیهای مختلفی روبرو بوده و عملاً شمار زیادی از روایات در شمار ضعاف قرار گرفتهاند. نگارنده در این مقاله در مرحلۀ نخست، گزارشی از سیر تاریخی تقسیم ثنائی و رباعی روایات را ارایه داده است و در مرحلۀ دوم، برای اثبات ناکارآمدی تقسیم رباعی به خاطر ابتنای آن بر منابع رجالی، سه کاستی منابع رجالی را مورد بررسی قرار داده که عبارتند از: 1. فقدان انگیزۀ جرح و تعدیل راویان در منابع رجالی؛ 2. عدم بازتاب شماری قابل توجه از راویان در منابع رجالی؛ 3. وجود اختلاف در مبانی نظری رجالیان.
https://hd.razavi.ac.ir/article_52_41c62ae64bfc673f15eaeb9052bd956c.pdf
2018-05-22
3
32
تقسیم ثنائی احادیث
تقسیم رباعی احادیث
منابع رجالی
جرح و تعدیل
مبانی کلامی رجالیان
علی
نصیری
dr.alinasiri@gmail.com
1
دانشیار دانشگاه علم و صنعت ایران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر ویژگیهای زمانه بر صدور، فهم و تبیین روایات
دین اسلام به عنوان دین جاوید و آخرین دین الهی برای همۀ انسانها تا قیامت، قوانین ثابتی را پایهگذاری کرده است؛ اما با نگاه دقیق به برخی مصادیق معلوم میشود که تغییرات و متغیّرهای یک جامعه در دوران خاص، در بیان کیفیت آموزهها تأثیرگذار است و نمیتوان همۀ آن آموزهها را در همۀ زمانها جاری دانست. در اصطلاح، به قضایایی که سریان در همۀ زمانها دارند قضیۀ حقیقیه و به قضایای مختص، قضیۀ خارجیه اطلاق میشود. تغییرهای فرهنگی، اقتصادی و علمی از نوع قضایای خارجیه هستند. آموزههایی مانند ابهام در میزان سنجش و یا ابهام حاصل شده در فهم مقصود بر اثر گذر زمان، در نگاه ابتدایی، موهم تأثیرپذیری از تغییرات زمانه هستند، ولی دقت در آنها گویای عمومیّت و حقیقیه بودن آن است. هدف این پژوهش، تبیین تأثیرگذاری تغییرات جامعه، در گذر زمان بر شناخت قضایای حقیقیه و خارجیه روایات از یکدیگر است.
https://hd.razavi.ac.ir/article_53_03bbff1720017a3ddb98e80994bd4a1a.pdf
2018-05-22
33
56
قضیۀ خارجیه
قضیۀ حقیقیه
قضیة فی واقعه
فضای صدور
تغییر فرهنگی
تأثیر زمان و مکان بر اجتهاد
فقه الحدیث
حسین
محققیان
hmohgeg@yahoo.com
1
پژوهشگر و مدرس مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه علمیه
LEAD_AUTHOR
محمدکاظم
رحمان ستایش
2
استادیار دانشگاه قم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی دربایستههای راهبردی زندگی ایمانی، با تأکید بر حدیث «لایستکمل العبد حقیقة الایمان حتی...»
زندگی ایمانی نوعی کنش انتخابی، آگاهانه، حسابشده و شکیبانهای است که بر اندیشۀ توحید استوار است. زندگی مذکور، دارای قواعد و آموزههای عملی- اخلاقی فراوانی است و به لحاظ اهمیت و ضرورت، هر یک دارای مراتب گوناگونند. مقالۀ تحلیلی پیشرو، که مبتنی بر منابع کتابخانهای است، پژوهشی در بایستههای راهبردی زندگی ایمانی در منابع روایی با تأکید بر روایت «لایستکمل العبد حقیقة الایمان...» است. بازکاوی مفاهیم موجود در روایت مذکور و تبیین روزآمد فرازهای آن، نشان میدهد که شناختِ بنیادین، اولین بایستۀ راهبردی زندگی ایمانی است که هدایتطلبی و عمل، نتیجۀ آن است. ساماندهی زمان، ابزار و امکانات زندگی و داشتن برنامۀ زیست مادی و معنوی، دومین ضرورت راهبردی زندگی ایمانی در کلام نورانی معصومان است. شکیبایی در زندگی دنیا در برابر انواع ناملایمات و حرکت به سوی هدف، سومین عنصر راهبردی زندگی ایمانی است. خلإ هر یک از موارد سهگانه، مانع بزرگی در رسیدن به زندگی مطلوب در پژوهش نگارنده است.
https://hd.razavi.ac.ir/article_54_067b193569e6962ac89c41b4ec8f7b73.pdf
2018-05-22
57
78
راهبرد
زندگی ایمانی
حقیقت
شناخت
برنامه
شکیبایی
محمد
میرزائی
mirzaee6515@gmail.com
1
استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شیوههای اثبات استنادپذیری نهجالبلاغه
نهج البلاغه سخنان نفیس و گهربار امیر مؤمنان علی است. از زمان نگارش آن توسط سید رضی در نیمۀ دوم قرن چهارم، مورد توجه بسیار زیاد دانشمندان و عالمان حوزههای مختلف علوم اسلامی قرار گرفت. از این دریای معارف اهل بیت، شاید بیشترین بهره را ادیبان و متکلمان برده و از سوی دیگر، فقیهان و مخصوصاً پیشینیان از آنها، کمتر به این کتاب ارزشمند در اثبات مطالب فقهی استناد کردهاند. گویا دلیل اساسی این بیمهری فقیهان به نهج البلاغه آن است که سید رضی، سلسله سند را در نهج البلاغه حذف کرده، از این رو احادیث آن بنا بر اصطلاح حدیث پژوهان مرسل نامیده میشود و در اثبات گزارههای فقهی قابل استناد نیست.
اما سخن اینجاست که آیا نمیتوان به شیوۀ دیگر، نهج البلاغه را از ارسال خارج کرد؟! آیا مگر تنها راه برای وثوق به صدور نهج البلاغه از طریق اتصال سند است و راه دیگری برای صحت استناد وجود ندارد؟ با بررسیهای انجام شده به نظر میرسد راه یا راههای دیگری برای صحت استناد به آن به عنوان یکی از منابع فقه شیعه وجود دارد و در این پژوهش برآنیم که تمامی شیوههایی را که در صحت استناد به نهج البلاغه گفته شده و یا میتواند گفته شود، مورد بررسی قرار داده و و هر شیوه را ارزشگذاری نماییم و برای رسیدن به این مهم، به روش مطالعۀ کتابخانهای، بیشتر منابع فقهی و یا غیر فقهی که امکان مطرح شدن موضوع در آن وجود داشته، مورد مطالعه قرار گرفته است.
https://hd.razavi.ac.ir/article_55_60e859416091f4bfc08fafccf292df71.pdf
2018-05-22
79
104
علی
خیاط
1
استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه و نقش روایات در تفسیر اطیب البیان
روایات پیامبر اکرم و اهل بیت، از مهمترین منابع برای تفسیر قرآن مجید است، که با توجه به سابقه و کاربردش در عصر نبوی و نزول وحی، میتوان آن را قدیمیترین روش تفسیر آیات کریمۀ قرآن نامید. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از ابزار کتابخانهای و منابع معتبر، به بیان جایگاه روایت و کارکردهای آن در تفسیر اطیب البیان خواهد پرداخت. یافتههای تحقیق نشان میدهد که آیت اللّه سید عبدالحسین طیب، از مفسران معاصر در تفسیر گرانسنگ خود «اطیب البیان»، ضمن بهرهگیری فراوان از روش اجتهادی و عقلی و روش تفسیر قرآن به قرآن، از نقش بیبدیل روایات برای فهم آیات کریمۀ قرآن غافل نبوده و در جایجای تفسیر اطیب البیان به مناسبتهای گوناگون، از همۀ انواع روایات تفسیری، بهرۀ فراوان برده است. نقش و کارکرد روایات در تبیین آیات میتواند اشکال گوناگونی داشته باشد: «تفسیر عمومی آیه، روشن نمودن جزئیات آیات الاحکام، شرح و تفصیل آیات قصص، تبیین اسباب نزول آیات، تعیین مصادیق الفاظ مبهم، تبیین مکّی و مدنی آیات و سور، بیان معانی تأویلی و باطنی آیات و...».
https://hd.razavi.ac.ir/article_56_5c7e45fca0f27d72b4f7697fe0f4008a.pdf
2018-05-22
105
126
طیب
اطیب البیان
روایات تفسیری
کارکرد تبیینی
جلال
مصطفایی اجلالیه
m.mostafaei@yahoo.com
1
کارشناسی ارشد دانشگاه بین المللی امام خمینی
AUTHOR
داود
معماری
memari@isr.ikiu.ac.ir
2
استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
شخصیت رجالی سَماعة بن مِهران حضرمی
در قرون اولیۀ اسلامی، مشکلاتی در ثبت و نگارش احادیث به وجود آمد و راویانی ضعیف، مجهول و کذّاب با اهدافی متفاوت، اقدام به نقل احادیث جعلی کردند و گاه راویان کمحافظه، روایات را به صورت صحیح نقل نمیکردند. ازاینرو در قرون بعدی، علم رجال توسط علمای اسلام تأسیس شد تا عهدهدار بررسی حالات راویان در راستای صیانت از احادیث باشد.
نوشتۀ حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد روایی، در مقام شناسایی و معرفی یکی از راویان حدیث به نام سماعة بن مهران حضرمی است و در پی پاسخگویی به این سؤال است که وی در بین علمای علم رجال، از چه جایگاهی برخوردار است؟ هدف از این پژوهش، بررسی اعتبار احادیث منقول از سماعه میباشد.
نتیجۀ مقاله نشان میدهد که سماعه، از محضر امام باقر، امام صادق و امام کاظم تلمّذ نموده و فردی امامی، ثقه و مورد اعتماد بوده است. ازاینرو، احادیث وی قابل اعتماد میباشد.
https://hd.razavi.ac.ir/article_57_1964f0e2c4c1b6a39194c836a67c9d74.pdf
2018-05-22
127
144
علم رجال
رجالشناسی
سماعة بن مهران
وثاقت
علی محمد
میرجلیلی
1
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آیت الله حائری میبد
LEAD_AUTHOR
حسن
رضایی هفتادر
2
دانشیار دانشگاه تهران
AUTHOR
سمیرا
دهقان
3
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آیت الله حائری میبد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تبدیل «إلی جدّکم» به «إلی أخیک» در زیارت جامعۀ کبیره
زیارت جامعۀ کبیره، از مهمترین و معتبرترین زیارتنامههایی است که هنگام زیارت هر یک از امامان معصوم از دور یا نزدیک خوانده میشود. در مصادر و منابع این زیارتنامه وارد شده است که اگر برای امیر مؤمنان حضرت علی خوانده شود، باید عبارت «وَإِلَى جَدِّکُمْ بُعِثَ الرُّوحُ الْأَمِینُ» از زیارتنامه به «وَإِلَى أَخِیکَ بُعِثَ الرُّوحُ الْأَمِین» تبدیل شود. این تبدیل در همۀ مصادر آن به جز «مزار کبیر» ابن مشهدی از علمای قرن ششم آمده است. حال این پرسش مطرح میشود که آیا این فقره از زیارتنامه به تبدیل نیاز دارد؟ در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به این نتیجه رسیدهایم که عبارت «وَإِلَى جَدِّکُمْ بُعِثَ الرُّوحُ الْأَمِینُ» از باب تغلیب شامل حضرت علی میشود و به تبدیل نیاز ندارد و تبدیل یاد شده، توضیح راوی بوده که در متن زیارت افزوده شده و باعث ادراج در متن زیارتنامه گشته است و از آن جا که نقل «مزار کبیر» بدون ادراج است، بر همۀ نقلها برتری دارد.
https://hd.razavi.ac.ir/article_58_dd641edc60221ebfff98f021a84e78bd.pdf
2018-05-22
145
162
زیارت جامعۀ کبیره
تبدیل
«إلی جدّکم»
«إلی أخیک»
تغلیب
علی
نصرتی
1
استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فهرست
فهرست مقالات مجله آموزه های حدیثی شماره 2
https://hd.razavi.ac.ir/article_59_a7dd0f65c91ffafe56da7c21a195c232.pdf
2018-05-22
1
2
فهرست
آموزه ها
مقاله